Hva skjer om du ikke har full opptjeningstid eller jobber deltid og vil ta ut AFP?
Har du ikke full opptjening eller jobber du deltid og lurer på dine muligheter for å ta ut offentlig AFP? Da kan vi gi deg svarene her.
Før jeg svarer på spørsmålet i tittelen, må vi få på plass noen fakta om AFP. I offentlig sektor er AFP er en tariffestet avtale om tidligpensjonering for deg som ønsker å trappe ned eller avslutte ditt yrkesaktive liv mellom 62 og 67 år.
Avtalen gjelder statsansatte, lærere og andre medlemmer som har AFP i sin tariffavtale. Og husk at AFP-ordningen vi skriver om i dette innlegget gjelder offentlig ansatte født til og med 1962. AFP-regelverket for de som er født i 1963 eller etter er ikke avklart enda.
Trenger du full opptjening for å ta ut AFP?
Nei, du trenger ikke full opptjening for å kunne ta ut AFP. Begrepet full opptjening gjelder som regel for alderspensjon, som du kan ta ut fra fylte 67 år. AFP er, som vi skrev ovenfor, en tidligpensjonsordning.
Men, det er noen krav for å kunne ta ut 100 prosent AFP. Og de er som følger:
- Du må være statsansatt eller lærer (er du ikke det, må du ha en tariffavtale)
- Du må være i lønnet arbeid med medlemskap i en offentlig tjenestepensjonsordning på pensjoneringstidspunktet
- Du må ha 10 års medlemskap i en offentlig pensjonsordning eller 10 poengår i folketrygden etter fylte 50 år
- Du må ha en gjennomsnittlig inntekt på minst to ganger folketrygdens grunnbeløp (G) de 10 beste årene fra 1967 til året før pensjonering (gjelder ikke etter 65 år)
- Du må ha en årsinntekt på minst 1 G i året før du tar ut AFP
Tar du ut 100 prosent AFP stopper opptjeningstiden din opp
Det er viktig å være klar over at din videre pensjonsopptjening står på stedet hvil fra det tidspunktet du velger å gå av med 100 prosent AFP. Pensjonerer du deg som 62-åring vil det være din opptjening når det gjelder både stillingsstørrelse og opptjeningstid ved 62, som legges til grunn for alderspensjonen din fra 67 år og resten av livet.
Eksempel:
Har du som 62-åring vært medlem i offentlig pensjonsordning i 15 år, og din gjennomsnittlige stillingsstørrelse er 80 prosent brukes dette som grunnlag for å beregne pensjonen din fra 67 år.
Ved delvis AFP fortsetter du opptjeningen din
Du kan ta ut delvis AFP, og jobbe resten. Vilkåret for å kunne gå av med delvis AFP er lik de vilkårene som for 100 prosent, men med noen tilleggskrav:
- Uttak av delvis AFP må avtales sammen med din arbeidsgiver, som må godkjenne at du kan ta ut delvis AFP
- Ved delvis AFP må du si opp minimum 10 prosent av en 100 prosent stilling, og reststillingen må være minst 60 prosent av en 100 prosent stilling. Det vil si at dersom du i har en 60 prosent stilling, har du ikke stor nok stillingsstørrelse til at du kan ta ut delvis AFP. Du kan imidlertid ta full AFP
- Dersom du har delvis uførepensjon, kan du ta AFP for reststillingen
Dersom du går av med en delvis AFP, fortsetter du å opparbeide tjenestetid frem til 67 år. Men gjennomsnittlig stillingsstørrelse kan påvirkes dersom du ikke allerede har full opptjening (som er 30 år i 100 prosent stilling) på det tidspunktet du velger å redusere stillingen.
Eksempler:
Har du jobbet 29 år i 100 prosent stilling, og så reduserer til 80 prosent ved 62 år (det vil si 20 prosent AFP), blir gjennomsnittlig stillingsstørrelse litt lavere enn 100 prosent når du fyller 67 år.
Dersom du har 29 års opptjeningstid ved 62 år, kan du vurdere å utsette AFP til du fyller 63 år for å sikre 30 års opptjening og dermed best mulig pensjon fra 67 år. Men dette er et individuelt valg, og det er ofte andre hensyn enn de økonomiske som gjør at mange velger å gå av med hel eller delvis AFP.
Kan jeg jobbe deltid og fortsatt ha rett på AFP?
Ja, men som det står i et av kulepunktene over: reststillingen din må være minst 60 prosent av full stilling.
Slik vil pensjonsbehaldninga di vokse jamt og trutt
Frå og med 2020 vil alle født i 1963 eller etter og som jobbar i offentleg sektor, få ei pensjonsbehaldning. Den vil bli regulert kvart år fram til du tek ut pensjon frå oss. Men korleis fungerer denne reguleringa?
Fredag 21. juni blei ny offentleg tenestepensjon vedteken av Kongen i statsråd og gjeld frå 2020. Alderspensjonen i SPK blir ei påslagsordning, som er betre tilpassa folketrygda og AFP i privat sektor. Den årlege oppteninga skal tilsvare 5,7 prosent av inntekt mellom 0 og 12 G, med eit tillegg på 18,1 prosent for inntekt mellom 7,1 G (i dag ca. 709 000 kroner) og 12 G (i dag ca. 1,2 million kroner). Alle detaljar er ennå ikkje på plass, men vi veit at alderspensjonen for dei som er fødd 1963 og seinare får ein annan profil enn kva du kanskje kjennar frå dagens alderspensjonsordning.
Trygg regulering som gir garantert «avkastning»
Den årlege oppteninga blir lagd inn i ei pensjonsbehaldning. Den oppsparde behaldninga er garantert ei årleg regulering i takt med den allmenne lønnsveksten i samfunnet (G-regulering). Det gir den aller tryggaste reguleringa.
For deg som har ein offentleg tenestepensjon er verdien av ei regulering av behaldninga eit viktig element i den nye offentlege tenestepensjonsordninga. Det gjer at samla pensjonsopptening blir eit produkt av den årlege oppteninga og den årlege reguleringa av behaldninga.
Vi sørger for at pensjonsbehaldninga di blir regulert kvart år fram til du bestemmer deg for å disponere den oppsparde behaldninga di.
Garantert regulering av pensjonsbehaldninga er eit viktig gode i motsetning til ei innskottsordning som dei aller fleste i privat sektor har. Der har du ikkje ei garantert regulering. I ei innskottsordning er du prisgitt dei investeringsvala du sjølv tek i form av fond og aksjar.
Du kan vere «heldig» å ha høg avkastning som dermed gir deg ein god pensjon. Men du kan også risikere at verdien på pensjonspengane dine blir redusert dersom avkastninga er låg. Alt blir styrt av marknaden.
Årleg innskott og reguleringa av behaldninga gjer at det for kvart år blir eit større og større pensjonsbehaldning som skal regulerast. Vi får det vi kallar «rentesrente-effekt». Det vil seie at tidlegare regulering, som er ein del av behaldninga, blir gjenstand for ytterlegare regulering.
Du treng ikkje gjere noko som helst
Pensjonsbehaldninga di vil vokse jamt og trutt. Du treng ikkje gjere nokon ting. Vi sørger for at pensjonsbehaldninga di blir regulert kvart år fram til du bestemmer deg for å disponere den oppsparde behaldninga di. Etter at du har bestemt deg for å ta ut pensjon vil behaldninga framleis bli regulert, men da vil reguleringa vere noko lågare.
Nå kan du som er født i 1963 eller senere, endelig få vite hva du kan få i alderspensjon
Forrige uke ble regelverket for ny offentlig tjenestepensjon vedtatt av Kongen i statsråd. Reglene trer i kraft fra neste år for alle født i 1963 eller senere. Men allerede nå kan du leke deg med vår nye pensjonskalkulator!
31. desember 2019 forsvinner dagens ordning for opptjening av pensjon – såkalt ytelsespensjon – for deg som er født i 1963 eller senere. Ytelsespensjon betyr at din pensjon fra folketrygden og tjenestepensjon fra jobben din til sammen skal være en bestemt prosent av den lønnen du har når du slutter. Den nye ordningen – såkalt påslagspensjon – innebærer at tjenestepensjonen beregnes ut fra en pensjonsbeholdning som er basert på årlig opptjening. Denne skal beregnes og utbetales uavhengig av folketrygden.
Over 700 000 personer får nytt regelverk
Pensjonskalkulator
Pensjonskalkulatoren er et verktøy som skal vise deg hvordan de nye pensjonsreglene slår ut for deg som er født i 1963 eller senere. Kalkulatoren har svært begrenset funksjonalitet og gir deg ikke mulighet for å se hvordan du kan kombinere jobb og pensjon, eller ta ut AFP og pensjon fra folketrygden og SPK på ulike tidspunkt.
Senter for seniorpolitikk viser til at av rundt én million yrkesaktive i offentlig sektor er 740 000 født i 1963 eller senere. Av de 740 000 er det rundt 230 000 som har SPK som tjenestepensjonsleverandør. Med vår nye pensjonskalkulator har du nå mulighet til å simulere pensjonsuttak ved ulik alder og se hvordan det kan slå ut for deg.
Nå får du se hva du kan få i pensjon livet ut
Siden regelverket akkurat er vedtatt har vi foreløpig utviklet en pensjonskalkulator som krever at du selv må hente og legge inn informasjon om:
- Opptjeningstiden din hos oss (logg deg inn på «Min side» på spk.no)
- Pensjonsbeholdningen din i folketrygden (logg deg inn på «Din pensjon» på nav.no)
Basert på tallene du legger inn, viser kalkulatoren antatt årlig livsvarig pensjon før skatt. Du får se hvor mye av den totale pensjonen som kommer som alderspensjon fra folketrygden, som AFP og som alderspensjon fra oss. Du kan se hvor stor din antatt årlige pensjon vil bli hvis du ønsker å ta ut alderspensjon tidlig, eller dersom du vil jobbe lenger.
Ikke bare for medlemmer av Statens pensjonskasse
Selv om det er vi i SPK som har utviklet kalkulatoren, kan alle som har en offentlig tjenestepensjonsordning bruke den. Det vil si at hvis du er medlem av KLP, Oslo Pensjonsforsikring, Trondheim kommunale pensjonskasse med flere, kan du fritt bruke vår kalkulator for å se hva du kan få i alderspensjon.
Er du født før 1963?
Da omfattes du ikke av det nye regelverket. Det betyr at du skal fortsette på dagens regelverk med ytelsespensjon. Du kan bruke vår pensjonskalkulator som du finner på Min side på spk.no.
Vil du vite mer om ny offentlig tjenestepensjon?
På spk.no og her på Pensjonsbloggen har vi skrevet mye om temaet fra før. Her får du en liten oversikt over hva du kan bruke sommeren på å dykke dypere ned i:
1. Ny offentlig tjenestepensjon på 1-2-3 (spk.no)
Artikkelen på spk.no gir deg en kjapp og enkel oversikt over hva som er forskjellen på dagens ordning for offentlig tjenestepensjon og den som nå er vedtatt. Skal den nye alderspensjonen samordnes? Hvordan spares pensjonen opp for deg, og hva spares? Det får du svar på her.
2. Spørsmål og svar om ny offentlig tjenestepensjon (spk.no)
Da det første lovforslaget kom, så vi at det begynte å komme en rekke spørsmål. Disse har vi samlet her i en oversiktlig liste der du lett kan finne akkurat det spørsmålet du lurer på. Hvorfor trenger vi ny offentlig tjenestepensjon? Er jeg fremdeles garantert 66 prosent av lønnen? Alle disse, og mer, får du svar på her.
3. Påslagspensjon og innskuddspensjon – hva er egentlig forskjellen (Pensjonsbloggen)?
Har du tidligere jobbet i privat sektor og stiftet bekjentskap med innskuddspensjon? Den nye alderspensjonsopptjeningen offentlige tjenestepensjonsordninger kalles en påslagspensjon. Opptjeningen er i prosent av lønn, og du tjener opp en pensjonsbeholdning. Men hva er egentlig forskjellen på dette og en innskuddspensjon?
4. Til deg som får rettigheter i to forskjellige pensjonsordninger (Pensjonsbloggen)
Dette blogginnlegget er skrevet med tanke på deg som har jobbet i det offentlige noen år og har noen eller mange år igjen før du skal ta ut alderspensjon. Du sitter altså på opptjeningstid i den gamle ytelsespensjonen, og lurer på hva som vil skje med den når du går over til pensjonsopptjening i en helt ny løsning. Og hvordan den vil spille sammen med den nye når du en vakker dag skal gå av med alderspensjon.
Vi i Pensjonsbloggens redaksjon ønsker alle våre lesere en god sommer! Vi sees til høsten.
PS:Vil du motta de nyeste blogginnleggene i innboksen din? Da kan du abonnere på vårt nyhetsbrev.
Tidleg uttak av alderspensjon frå folketrygda og offentleg tenestepensjon
Dette skjer med alderspensjonen din ved 67 år når du på førehand har teke ut alderspensjon frå folketrygda.
Mange har fått med seg at dei kan ta ut alderspensjon frå folketrygda frå 62 år. Samtidig veit mange offentleg tilsette med at dei skal ha 66 prosent av pensjonsgrunnlaget sitt i pensjon frå fylte 67 år, som er den vanlegaste pensjonsalderen i offentleg sektor.
For at du skal oppnå 66 prosent i alderspensjon ved 67 år treng du full tenestetid på 30 år, og du må tilhøyre dei årskulla som fekk vidareført garantien etter pensjonsreforma – det som heiter individuell garanti.
Tidleg uttak? Da må du vere klar over følgjande
For å forstå korleis tidleguttak av alderspensjon frå folketrygda påverkar livsvarig pensjon ved 67 år, bør du vere klar over følgjande:
Når pensjonen din ved 67 år er samordna består totalt utbetalt alderspensjon av tre element: Netto tenestepensjon frå SPK + alderspensjon frå folketrygda + garantitillegg frå SPK. Dette utgjer 66 prosent av ditt pensjonsgrunnlag forutsett full oppteningstid, og at du ikkje tek ut alderspensjon frå folketrygda før 67 år.
Totalpensjon ved 67 år vil ikkje utgjere 66 prosent av grunnlaget når du har teke ut alderspensjon frå folketrygda på førehand. Det betyr ikkje at pengar er borte. Pengane har du allereie, men du har valt å ta dei ut på forskott.
I samsvar med avtalen etter lønnsforhandlingane 2009, blir dette forklart på følgjande måte:
«Berekning av tenestepensjon – medrekna samordning med alderspensjon frå folketrygda – skal skje slik at tenestepensjonen ikkje blir påverka av når den nye fleksible alderspensjonen frå folketrygda blir teken ut»
Enkelt forklart inneber dette; det du får i pensjon frå SPK ved pensjonering ved 67 år er akkurat det same, uavhengig av om du har teke ut pensjonen din frå folketrygda på førehand eller ikkje. Du får altså verken meir eller mindre enn det du skulle hatt i begge tilfelle.
For eksempel:
Per, som er ein arbeidstakar i offentleg sektor, er fødd i 1958 og pensjonerer seg på 67-årsdagen. Han har dei siste 30 åra jobba i ei 100 prosent stilling. Sluttlønna til Per er 520 000 kroner.
- Dersom han ikkje har teke ut alderspensjon frå folketrygda på førehand vil pensjonen tilsvare 66 prosent av pensjonsgrunnlaget og sluttlønna til Per, det vil seie 343 200 kr.
- Dersom Per har teke ut 100 prosent alderspensjon frå folketrygda frå 62 år kombinert med arbeidsinntekt for så å pensjonere seg som 67-åring, utgjer livsvarig pensjon i dette tilfellet 292 575 kr.
| Folketrygduttak frå 62 år, pensjonering ved 67 år | Folketrygduttak og pensjonering ved 67 år | |
| Netto tenestepensjon frå SPK etter samordning | 67 673 | 67 673 |
| Alderspensjon frå folketrygda | 203 769 | 254 394 |
| Garantitillegg | 21 133 | 21 133 |
| Samla total alderspensjon frå 67 år og resten av livet | 292 575 | 343 200 |
Som du ser i tabellen består pensjonen til Per ved 67 år av: netto tenestepensjon og garantitillegg frå SPK + alderspensjon frå folketrygda. Sum nettopensjon og garantitillegg er identisk i begge tilfelle. Det einaste som utgjer ein forskjell er utbetalingane frå folketrygda.
Dess lenger du ventar, dess meir får du
Ved innføringa av tidleg uttak av alderspensjon frå folketrygda kom også levealdersjustering. Det inneber at dess lengre du ventar med å ta ut pensjon frå folketrygda, desto meir får du i årleg utbetaling.
Førestiller du deg pensjonen i folketrygda som ei kake blir det logisk. Du kan velje om du vil starte uttaket tidleg, og dermed dele «kaka» di i små kakestykke fordelte på lenger forventa levetid. Eller du kan vente så lenge som mogeleg med å ta ut pensjon frå folketrygda, og på den måten dele «kaka» i større kakestykke fordelte på kortare forventa levetid. «Kaka» di er i utgangspunktet like stor i begge tilfelle. Alt handlar om kor tidleg du har lyst til å begynne å ete av den.
Tidleg uttak er eit val du må gjere
Den offentlege tenestepensjonen blir verken lågare eller høgare basert på individuelle val om tidspunkt for å ta ut tidleg alderspensjon, for dei som pensjonerer seg ved 67 år. Totalsummen frå 67 år er likevel påverka. Tidleg uttak av alderspensjon frå folketrygda inneber at du tek eit val. Eit val om å ta pensjon på forskott, og eit val om å sjølv ta over ansvaret for å forvalte pengar du skal leve av når du blir pensjonist.
NB: Dette blogginnlegget blei først publisert på pensjonsblogg til NAV, deterdinpensjon.no.
Dine plikter som pensjonsmottakar i Statens pensjonskasse – kva må du hugse på?
Som mottakar av pensjon frå Statens pensjonskasse, er det fleire ting du må vere klar over. Målet med dette blogginnlegget er å dekke dei tre mest vanlege scenarioa, og at det skal kunne fungere som ein enkel rettleiar for deg med offentleg tenestepensjon.
1. Inntekt dersom du mottek særalderspensjon, eller vanleg alderspensjon frå oss
Reglane for inntekt i kombinasjon med særalderspensjon og alderspensjon frå SPK er dei same. Det skiljast i denne samanhengen mellom inntekt frå privat sektor og inntekt frå offentleg sektor.
Privat sektor:
Reglane inneber at du kan jobbe og tene så mykje du vil i privat sektor, utan at pensjonen blir avkorta. Privat sektor betyr i denne samanhengen ein arbeidsgivar som er tilknytt ei privat tenestepensjonsordning, eller eiga privat verksemd. Du treng ikkje varsle SPK om denne typen inntekt.
Pensjonistlønn i offentleg sektor:
Alderspensjonistar kan inngå avtale med arbeidsgivar i offentleg sektor om arbeid etter somme vilkår på pensjonistlønn. Jobbar du for pensjonistlønn vil du som hovudregel ikkje få reduksjon i alderspensjonen din, uavhengig av kor mange timar du jobbar.
I Statens personalhandbok står det blant anna: Det er eit vilkår at slikt engasjement:
- skal gjelde kortvarig (tilfeldig) arbeid
- ikkje vere oppgåver av fast karakter og varigheit
- skal ikkje vere ei vidareføring av tidlegare arbeidsforhold
Pensjonistlønn per 01.01.2019 er fastsett til 207 kroner per time.
Arbeid for pensjonistlønn kan ikkje kombinerast med AFP og uførepensjon.
Stilling i offentleg sektor:
Dersom du vel å begynne i ei stilling som medfører medlemskap i SPK, KLP eller anna offentleg pensjonsordning som blir omfatta av overføringsavtalen, må du varsle oss. Er du i tvil, ta kontakt!
Pensjonsutbetalinga di frå oss vil bli redusert etter inntekta fordi du på nytt er medlem i ei offentleg tenestepensjonsordning. I tilfeller der du vurderer dette, ta kontakt med SPK i forkant, slik at du med tryggleik veit kva det vil innebere for pensjonsnivået ditt.
Hugs at feriepengar, lønn for eventuelle verv (til dømes styreleiar i burettslag) tel som inntekt.
2. AFP og inntekt
Samtidig som du går av med heil eller delvis AFP, seier du frå kor mykje du forventar å tene etter overgangen. Det heiter «forventa inntekt». Den forventa inntekta blir samanlikna med faktisk inntekt når skattelikninga for same periode er klar.
Hugs derfor å varsle NAV (AFP-mottakarar mellom 62-65 år) eller oss (AFP-mottakarar frå 65 til 67 år) dersom du får inntekt som blir meir enn 15 000 kroner høgare enn forventa.
Dei 15 000 kronene er eit «slingringsmonn». Dersom den faktiske inntekta di overstig forventa inntekt med 15 000 kroner vil det medføre reduksjon i AFP.
All arbeidsinntekt vil påverke storleiken av din AFP, uavhengig av om inntekta kjem frå ein privat eller offentleg arbeidsgivar.
Mottakarar av delvis AFP må også hugse å varsle NAV eller oss dersom dei får ein lønnsauke over normal regulering. Hugs at feriepengar, lønn for eventuelle verv (til dømes styreleiar i burettslag) tel som inntekt.
3. Uførepensjon og inntekt
Du har moglegheit til å ha arbeidsinntekt i tillegg til 100 prosent uførepensjon. Du kan tene inntil 0,4 G (38 753 kr) utan at uførepensjonen frå oss blir redusert. Dersom du tener meir enn 0,4 G i løpet av eit år, skal uførepensjonen din reduserast ut frå kva du tente før du blei ufør.
Du må varsle oss og NAV dersom du får ei årleg inntekt som overstig 0,4 G ved sida av 100 prosent uførepensjon.
Dersom du er delvis ufør må du hugse å varsle dersom du får lønnsauke over normal regulering, og/eller dersom det skjer andre endringar på inntektssida.
Du er sjølv ansvarleg for å rapportere inn endringar i inntekt kombinert med uførepensjon. Du kan varsle om dette på Min side på spk.no.
Det er betre å ta kontakt ein gong for mykje, enn ein gong for lite.
Tilbakebetalingskrav
Etter loven kan og skal vi krevje for mykje utbetalt pensjon tilbake. Dette gjeld i tilfeller der du har motteke ei yting du ikkje har rett til. Eit eksempel kan vere at du bevisst har late vere å melde frå om endringar i inntekta eller arbeidsforholdet ditt.
Du kan også motta krav om tilbakebetaling dersom du, eller nokre på dine vegner, uaktsamt har gitt feilaktige eller mangelfulle opplysingar. Ein slepp ikkje å betale tilbake ulovleg utbetalt pensjon sjøl om du ikkje visste at du skulle seie frå.
Krav blir heller ikkje fråfalle sjøl om du trudde at nokon andre skulle varsle, for eksempel arbeidsgivar. Det er du sjølv som pliktar å varsle om endringar. Det er normalt sett ikkje tilstrekkeleg å informere berre NAV dersom det skjer endringar i inntekta eller arbeidsforholdet ditt.
Informasjon blir diverre ikkje overført automatisk mellom oss og NAV. Hugs derfor å melde frå til både oss og NAV. Eit godt tips er å ha ein god dialog med oss og NAV. Det er betre å ta kontakt ein gong for mykje, enn ein gong for lite.