Kategori: Pensjon
Er det pensjonssparing fra første krone i offentlig sektor?
Fra og med i år får alle med innskuddspensjon i privat sektor, pensjonssparing fra første krone. Her får du vite hva som gjelder for deg som jobber i offentlig sektor.
Den korte versjonen
- Fra og med 2022 får de som har innskuddspensjon i privat sektor, pensjonssparing fra første krone – så lenge de oppfyller kravene.
- Før 2022 var det ikke pensjon fra første krone. Da fikk de pensjonssparing for all lønn over 1 G (folketrygdens grunnbeløp).
- Hvor lenge de mottar alderspensjon fra en innskuddspensjon er ikke endret. Den utbetales i minst ti år. Når alt er utbetalt, er det tomt.
- Offentlig sektor har alltid hatt pensjon fra første krone – så lenge du oppfyller kravene til medlemskap. Alderspensjonen i offentlig sektor er livsvarig.
Den lange versjonen
Kort om pensjon fra første krone i privat sektor
De fleste bedrifter i privat sektor er pålagt å ha en tjenestepensjonsordning (obligatorisk tjenestepensjon, OTP). OTP sørger for at nesten alle yrkesaktive nordmenn har en pensjonssparing som gir alderspensjon i tillegg til folketrygden.
Den vanligste private pensjonsordningen er innskuddspensjon. Loven sier at arbeidsgiver skal spare minst 2 prosent av lønna di på en pensjonskonto.
Før 2022 var det slik at arbeidsgiver kun satte av pensjon til deg fra lønn over folketrygdens grunnbeløp (G). Det vil si at du ikke fikk pensjonssparing av det du tjente opptil 1 G, bare for lønna over 1 G. Grunnbeløpet er i skrivende stund 106 399 kroner. Nå skal alle i privat sektor få pensjonsopptjening fra første krone de tjener.
Samtidig er aldersgrensen for at arbeidsgiveren skal spare for en ansatt, senket til 13 år. Før var det ikke lovpålagt for bedriften å sette av pensjon for ungdom under 20 år. De kunne, men de måtte ikke.
En annen endring i 2022 er at arbeidsgiveren må sette av pensjon selv om du har en stilling under 20 prosent. Før var det krav om minst 20 prosent stillingsstørrelse.
Det som også er endret, er kravet om at du må være ansatt i stillingen minst ett år før du får rett til pensjon. Det vil si at hvis du slutter i jobben etter seks måneder, vil du likevel få med deg pensjonen og fortsette sparingen i den nye jobben din.
Utbetalingstida er ikke endra. Innskuddspensjonen skal utbetales i minimum 10 år og kan tidligst opphøre når du fyller 77 år. Det vil si at hvis du tar ut pensjon ved 62 år, skal utbetalingen fordeles ut over 15 år.
Hvordan er det i staten?
Som du sikkert har fått med deg, kom det i 2020 nye regler for alderspensjon i offentlig sektor. Den gjelder for alle som er født i 1963 eller etter. De som er født i 1962 eller før, har egne regler.
Vi tar årskullene etter tur:
Alderspensjon for deg som er født i 1962 eller før
Størrelsen på pensjonen du får er bestemt av sluttlønna di, gjennomsnittlig stillingsstørrelse og hvor lang opptjeningstid du har hatt i en offentlig tjenestepensjonsordning og hvordan samordning med folketrygden slår ut for deg.
Kravet for å være medlem i en offentlig tjenestepensjonsordning, som Statens pensjonskasse, er at du har en stilling på minst 20 prosent sammenhengende i minst én måned. Du som er født i 1962 eller før må i tillegg har vært medlem i minst tre år for å ha rett til en fremtidig alderspensjon.
Har du «pensjon fra første krone»?
Vi kan generelt si at du har «pensjon fra første krone», men det er litt mer komplisert enn som så siden pensjonen din avhenger av flere faktorer.
Du får pensjonsopptjening fra første dag, men som du ser er det krav til stillingsstørrelse og hvor lenge du er ansatt. Det vil si at jobber du under 20 prosent stilling, eller du jobber mindre enn tre år har du ikke rett til fremtidig alderspensjon.
Alderspensjon for deg som er født i 1963 eller senere
Arbeidsgiveren din setter av en viss prosentandel av lønna di i en pensjonsbeholdning hos pensjonsleverandøren. Beløpet er basert på en grunnsats på 5,7 prosent på all lønn mellom 0 og 12 G og en tilleggssats på 18,1 prosent for lønn mellom 7,1 og 12 G. Grunnbeløpet (1 G) er i skrivende stund 106 399 kroner.
Du må være ansatt i en stilling på minst 20 prosent, og ha minimum ett års tjenestetid i en offentlig virksomhet for å ha rett til alderspensjon. Jobber du mindre enn 20 prosent eller kortere enn ett år, vil du ikke ha rett til fremtidig pensjon når du slutter.
Har du «pensjon fra første krone»?
Legg merke til at det står «0 G». Det betyr at du har pensjonsopptjening fra første krone i offentlig sektor så lenge du jobber i en stilling på minst 20 prosent og i minst ett år.
Hvis du jobber du i en stilling som er under 20 prosent eller hvis du slutter før det er gått 12 måneder fra du ble ansatt, mister du retten til fremtidig alderspensjon. Men, selve sparingen til pensjon gjelder fra 0 G.
Felles for alle offentlig ansatte
Det er arbeidsgiveren din som finansierer det som settes av i pensjon for deg, uavhengig av når du er født. Pensjonspremien som arbeidsgiver betaler inn skal både være sparing til din fremtidige pensjon og en forsikringspremie. I tillegg til det arbeidsgiveren din setter av til deg i alderspensjon, omfatter medlemskapet uførepensjon og etterlattepensjon. Alt dette er det arbeidsgiveren din som finansierer.
Pensjonssparingen er et spleiselag mellom deg og arbeidsgiveren, så du skal fremdeles betale et medlemsinnskudd på 2 prosent av lønna di.
I en offentlig tjenestepensjonsordning blir du fullt medlem fra første dag og får rettigheter som blant annet uførepensjon, yrkesskadeforsikring (om du er ansatt i staten). Dine etterlatte er også sikret økonomisk støtte om du skulle dø fra dem.
Det viktigste er selvsagt at du er sikra livsvarige utbetalinger når du får alderspensjon fra en offentlig pensjonskasse, uavhengig av når du er født. I privat sektor blir innskuddspensjonen normalt betalt ut minimum over en tiårsperiode.
Sparing fra første krone i både offentlig og privat sektor
De som er ansatte i privat og offentlig sektor, har begge sparing fra første krone – så lenge kravene til medlemskap er oppfylt.
…
Frå nå av treng du ikkje slutte å jobbe når du når særaldersgrensa
Retten til å gå av er ikkje fjerna – berre plikta. Kva som skjer om du jobbar etter aldersgrensa avheng av når du er fødd.
Den korte versjonen
- Dersom du har ei stilling med særaldersgrense, har du frå 1. juli 2021 ikkje lenger plikt til å gå av med pensjon når du når aldersgrensa. Du kan fortsetje å jobbe fram til den allmenne aldersgrensa i offentleg sektor (70 år) om du ønsker det.
- Retten til å gå av før den allmenne aldersgrensa er ikkje fjerna, berre plikta.
- Fjerninga av plikta til å gå av vil ikkje i seg sjølv få nokon økonomisk konsekvens for deg. Går du frivillig av ved aldersgrensa, vil du få akkurat like mykje i pensjon som da du hadde plikt til å gå av.
- Er du fødd i 1963 eller seinare og har særaldersgrense, vil det likevel lønne seg å jobbe lengst mogeleg (akkurat som for alle andre offentlege tilsette i same årskull).
- Er du fødd i 1962 eller tidlegare og har full oppteningstid (30 år), vil du ikkje få ekstra opptening om du jobbar etter aldersgrensa. Har du ikkje full opptening før du når aldersgrensa, vil du få meir oppteningstid dess lenger du jobbar (men du kan ikkje få meir enn full oppteningstid).
- Fjerninga av plikta til å gå av gjeld ikkje forsvarstilsette. Aldersgrensa deira er bestemt av forsvarsloven, ikkje loven som gjeld for statstilsette.
Den lange versjonen
I staten er øvre aldersgrense 70 år
Når ei stilling har ei lågare aldersgrense enn 70 år, seier vi at den har ei særaldersgrense. Stillingar med særaldersgrense er stillingar som er fysiske eller psykiske belastande, noko som kan gjere det vanskeleg å fortsetje i jobben lenger enn til særaldersgrensa.
Typiske stillingar som med særaldersgrense er i politiet og i Forsvaret, men fleire yrke har aldersgrenser som er lågare enn 70 år. Dei lågare aldersgrensene kan vere 65, 63 og 60 år.
Aldersgrense og pensjonsalder er ikkje det same
Pensjonsalderen er når du kan gå av med pensjon. Aldersgrensa når du må slutte. Har stillinga di aldersgrense 70 år må du som hovudregel slutte da, men du kan gå av med alderspensjon tre år før. Det betyr at pensjonsalderen din er 67 år.
Ikkje lenger plikt til å gå av, men ein rett
Tidlegare hadde offentleg tilsette i stillingar med særaldersgrense ei plikt til å gå av. Det vil seie at ei som var tilsett i ei stilling med aldersgrense 60 år ikkje kunne jobbe til ho var 61, 62 eller 67 år. Det var eit alternativ å søke ansettelsesrådet på arbeidsplassen om å få jobbe ut over aldersgrensa. Gjekk ikkje søknaden gjennom, måtte dei seie opp stillinga ved aldersgrensa og bli pensjonistar.
1. juli i år fjerna Stortinget plikta til å gå av når du når særaldersgrensa for stillinga di. Nå er du ikkje nøydd til å gå av ved for eksempel 60, 63 eller 65 år, men du har ein rett til å kunne gå av. Du har også rett til å jobbe lenger om du ønsker og har helse til det.
Fjerninga av plikta til å gå av gjeld ikkje forsvarstilsette. Aldersgrensa deira er bestemt av forsvarsloven, ikkje loven som gjeld for statstilsette.
Om du går av når du når aldersgrensa for stillinga di, vil du få like mykje i pensjon som da du hadde plikt til å gå av.
Fjerninga av plikta vil ikkje gi økonomiske konsekvensar
Fjerning av plikta til å gå av vil ikkje i seg sjølv ha nokon økonomisk konsekvens for deg. Om du går av når du når aldersgrensa for stillinga di, vil du få like mykje i pensjon som da du hadde plikt til å gå av. Har du ei stilling med aldersgrense 60 år og du sjølv vel å gå av da, vil du altså få like mykje som om du hadde plikt til å gå av ved 60 år.
Det er nokre forskjellar på kva som skjer om du jobbar etter aldersgrensa, og desse forskjellane handlar om når du er fødd:
Fødd i 1963 eller etter:
Du vil fortsetje å tene opp til pensjon om du jobbar etter aldersgrensa for stillinga di. Det vil seie at du vil få meir om du ventar med å ta ut pensjon. Ved å jobbe berre eitt til to år ekstra, vil du få ei vesentleg auke i utbetaling av pensjon livet ut.
Har du teke ut særalderspensjon, vil den bli omrekna til «vanleg» alderspensjon frå månaden etter at du har blitt 67 år. Alderspensjonen blir berekna ut frå ei pensjonsbehaldning du har tent opp mens du har jobba.
Oppteninga i pensjonsbehaldninga stoppar dersom du tar ut særalderspensjonen. Nyttar du retten til å jobbe vidare etter særaldersgrensa, vil du derfor ha ei større pensjonsbehaldning og få høgare alderspensjon frå 67 år enn om du tar ut særalderspensjon.
Fødd i 1962 eller før:
Har du full oppteningstid (30 år) før du når særaldersgrensa, vil du ikkje få ekstra opptening om du vel å jobbe lenger enn aldersgrensa for stillinga di, for eksempel til du er 67 eller 70 år. Har du ikkje full opptening før du når aldersgrensa for stillinga da, vil du få meir oppteningstid dess lenger du jobbar etter aldersgrensa (men ikkje meir enn 30 år).
Frå fylte 67 vil særalderspensjonen din bli omrekna til ein «vanlig» alderspensjon etter dei gamle reglene.
Same regelverk for særalderspensjon gjeld for alle årskull
I 2020 fekk vi eit nytt regelverk for opptening og berekning av alderspensjon for offentleg tilsette fødde i 1963 eller seinare. I det nye regelverket er det ikkje vedtatt nokre andre regler for særalderspensjon for dei som er fødde i 1963 eller seinare, enn for dei som er fødde i 1962 eller før. Inntil vidare fortset derfor det gamle regelverket for uttak og berekning av særalderspensjon å gjelde også for dei fødde i 1963 eller seinare.
Det gamle regelverket skal gjelde fram til ein varig avtale er forhandla fram og godkjend av partane i arbeidslivet. Men som vi har nemnt tidlegare, vil alderspensjonen frå 67 år bli utrekna på ein annan måte for dei som er fødde 1963 eller seinare, enn for dei som er fødde 1962 eller tidlegare.
…
Lars Johannessen er seniorrådgiver i fagseksjonen i pensjoneringsområdet i Statens pensjonskasse. Han er fagansvarlig for flere pensjonsfaglige tema.
Kva er betinga tenestepensjon?
Betinga tenestepensjon er ein kompensasjon til deg som er født i 1963 eller seinare, og som ikkje oppfyller krava for å ta ut avtalefesta pensjon (AFP).
Viktig! Pensjon blir berekna individuelt. Difor kan vi ikkje komme med eksempel på kva du kan få i kroner og øre. For å sjå kor lenge du må jobbe for å få ein pensjon du er fornøgd med, logg inn på spk.no og bruk pensjonskalkulatoren.
Den korte versjonen
- Innan 2025 blir AFP-ordninga endra for offentleg tilsette fødde i 1963 eller seinare. Partane i arbeidslivet er einige om dei grove trekka, men ingenting er vedteke.
- AFP går frå å vere ei tidlegpensjonsordning som blir utbetalt mellom 62–67 år og der du er nøydd til å slutte heilt eller delvis i stillinga di, til å bli eit livsvarig tillegg i alderspensjonen.
- I den nye AFP-ordninga kan du jobbe så mykje du vil ved sidan av, du må ikkje slutte heilt eller delvis.
- Eitt av dei nye krava for å få AFP er at du må ha vore tilsett i ei verksemd med AFP-avtale i offentleg eller privat sektor i minst sju av dei siste ni åra.
- Oppfyller du ikkje kravet, har du rett til ein livsvarig kompensasjon som blir kalla «betinga tenestepensjon». Betinga tenestepensjon kjem som eit tillegg til alderspensjonen.
- For å få betinga tenestepensjon må du jobbe i ei offentleg verksemd, og du må ha vore tilsett i minst eitt år før du kan nytte ordninga.
- Frå 2020 tener du opp betinga tenestepensjon ved at arbeidsgivaren din setter av tre prosent av lønna di opp til 7,1 G (rundt 700 000 kroner). Alt hamnar i ei behaldning (ei slags sparebøsse), som du kan begynne å ta ut av når du fyller 62 år.
Den lange versjonen
Nytt regelverk for alderspensjon og AFP
I 2020 fekk alle som jobbar i offentleg sektor og er fødde i 1963 eller seinare eit heilt nytt regelverk for korleis pensjon skal bli opptent og utbetalt. Partane i arbeidslivet blei einige om korleis alderspensjonen for desse aldersgruppene skal bli utforma, men det er ikkje endeleg bestemt korleis offentleg AFP skal vere.
Grunnen er at offentleg AFP skal bli forma heilt eller delvis etter privat sektor. I privat sektor er det no forhandlingar om AFP-ordninga, og partane ønsker å vente med å forhandle om AFP i offentleg sektor til det er avklart korleis ordninga i privat sektor blir. Men det er klart at ordninga går frå å vere ei tidlegpensjonsordning der du er nøydd til å slutte i heile eller delar av stillinga di, til å bli eit livsvarig tillegg i alderspensjonen din.
Det kan vere nokre født i 1963 eller seinare som ikkje oppfyller krava for AFP.
Betinga tenestepensjon er ein kompensasjon til deg som ikkje oppfyller AFP-krava
Krava for å få AFP i offentleg sektor er at du må ha vore tilsett i ei verksemd med AFP-avtale i minst sju av dei siste ni åra før du tek ut AFP. Verksemda du har vore tilsett i kan vere både i privat og offentleg sektor. Oppfyller du ikkje krava, har du ikkje rett til AFP i offentleg sektor.
Det kan vere nokre født i 1963 eller seinare som ikkje oppfyller krava for AFP. For at det ikkje skal bli for store forskjellar, har partane i arbeidslivet blitt einige om ein kompensasjon dei har kalla «betinga tenestepensjon».
Betinga tenestepensjon er meint for dei som ikkje kvalifiserer til AFP i verken privat eller offentleg sektor, og som er tilsett i ei offentleg verksemd og har jobba der i minst eitt år. Her er eit eksempel på ein som har rett til betinga tenestepensjon:
- Geir er fødd i 1967 og begynner i ny jobb i staten i 2024.
- Tidlegare har Geir jobba i det private, men i ei bedrift som ikkje hadde AFP-ordning.
- Fem år seinare, i 2029, fyller Geir 62 år. Han har ikkje rett til AFP i offentleg sektor fordi han ikkje har vore tilsett i ei bedrift med AFP-ordning i minst sju av ni år før han vil ta ut pensjon.
- Geir har rett til betinga tenestepensjon.
Betinga tenestepensjon blir spara opp i ei eiga behaldning (ei slags sparebøsse)
- Frå og med 1. januar 2020 tener du opp til betinga tenestepensjon ved at arbeidsgivaren setter av tre prosent av lønna di fram til du blir 62 år.
- Du får opptening for all lønn opp til og med 7,1 G. G er folketrygda sitt grunnbeløp, og 7,1 G er i 2021 rundt 700 000 kr.
- Alt arbeidsgivar setter av for deg hamner i ei eiga behaldning, som du kan begynne å ta ut frå du fyller 62 år.
Behaldninga for betinga tenestepensjon kjem i tillegg til det du tener opp til alderspensjon. Både alderspensjon og betinga tenestepensjon er livsvarige utbetalingar.
…Lars Johannessen er seniorrådgiver i fagseksjonen i pensjoneringsområdet i Statens pensjonskasse. Han er fagansvarlig for flere pensjonsfaglige tema.
Etteroppgjer og AFP – har du fått rett pensjon?
Det er tid for etteroppgjer for pensjonistar med avtalefesta pensjon (AFP) frå oss. Etteroppgjeret for 2020 startar i oktober. Har du fått riktig pensjon; får du baksmell eller pengar tilbake?
Kva er etteroppgjer?
På same måte som Skatteetaten gjennomfører skatteoppgjeret sitt, gjennomfører vi i Statens pensjonskasse eit etteroppgjer for AFP. Etteroppgjeret kan samanliknast med eit skatteoppgjer. Kvart år når fastsettinga (det som tidlegare heitte skattelikninga) er klar, gjennomgår vi pensjonen din.
Har du fått for liten pensjon utbetalt, etterbetalar vi pensjon. Har du fått meir pensjon utbetalt enn du skulle – på grunn av høgare inntekt enn forventa – får du «baksmell» (akkurat som i skatteoppgjeret).
Vi samanliknar arbeidsinntekta som du melde inn da du søkte AFP og kvar gong du har fått inntektsendringar, opp mot den reelle inntekta du har hatt slik det går fram av Skatteetatens fastsetting for inntektsåret ditt.
Dersom avviket mellom forventa og reell inntekt er større enn toleransebeløpet på 15 000 kroner, bereknar vi ein ny pensjonsgrad. Da får du enten tilbakebetalt pensjon frå oss, eller du må tilbakebetale for mykje utbetalt pensjon. Akkurat som i skatteoppgjeret.
Du får ikkje brev frå oss dersom berekninga viser at det ikkje blir nokon endring i pensjonen din.
Toleransebeløp, ikkje eit fribeløp
Legg merke til at det står toleransebeløp. Det betyr at avvik under 15 000 kroner fører ikkje til omrekningar.
Toleransebeløpet er absolutt. Det betyr at dersom du har tent 15 001 kroner meir enn det du har meldt som forventa inntekt for året, skal AFP-ein din reknast om. Det kan synast strengt, men her er reglane klare.
Må eg sende inn dokumentasjon?
Frå og med i fjor fekk vi detaljerte skatteopplysingar frå Skatteetaten. Dei fleste treng derfor ikkje å ettersende dokumentasjon til oss. I einskilde tilfelle vil du likevel måtte sende dokumentasjon til oss. Dette kan spesielt gjelde for personar med næringsinntekt.
Sjå vår sjekkliste om du er i tvil om dette gjeld deg. Vi gjer oppmerksam på at vi ikkje sender ei bekrefting på motteken dokumentasjon.
Du skal ikkje sende oss dokumentasjon som gjelder feriepengar. Vi får disse opplysningane frå Skatteetaten.
Slik kan du sikre at du får riktig utbetaling i 2021
Sjølv om vi nå mottek meir detaljerte opplysingar frå Skatteetaten, får vi dei ikkje «live». Derfor er det viktig at du melder frå til oss kva du forventar å tene i år. Da justerer vi AFP-en din ut frå dette.
Korleis melder du inntekt?
- Du er mellom 62 og 65 år: Du skal melde frå om inntektsendring til NAV. Meir informasjon finn du på nav.no.
- Du er 65 år eller eldre: Du skal melde frå til oss i SPK. Det gjer du lett ved å logge deg inn på vårt sikre og krypterte kontaktskjema, der du kan skrive inn kva du trur du kjem til å tene i år.
NB: Det viktig å merke seg at det ikkje held å berre melde frå til NAV eller via Altinn. Systema våre er forskjellige, og snakkar dessverre ikkje godt nok saman.
…
Håvard Christensen er rådgiver på kundesenteret i Statens pensjonskasse. Sammen med sine kollegaer svarer han hvert år på over 120 000 telefoner og 30 000 skriftlige henvendelser fra medlemmer og arbeidsgivere.
Du som er fødd mellom 1963 og 1970 kan få tillegg i pensjonen din
I 2020 vedtok Stortinget reglar for korleis alderspensjonen skal tenast opp og betalast ut for offentleg tilsette som er fødde i 1963 eller seinare. Endringa frå eit regelverk til eit anna kan bli veldig brått for dei tidlegaste årskulla. Derfor blei partane i arbeidslivet einige om to tillegg i AFP og alderspensjon for dei som er fødde mellom 1963 og 1970.
Merk at berekning av pensjon er veldig individuelt, og det er vanskeleg å komme med konkrete eksempel på kva tillegga vil bety i kroner og øre. Er du ikkje interessert i regelverket, og vil heller vite kva det betyr for deg i kroner og øre? Bruk kalkulator på Min side på spk.no for å sjå kva du kan få og kor lenge du må jobbe for å få den pensjonen du ønsker. NB: Per dags dato kan ikke pensjonskalkulatoren beregne 2011-tillegget for absolutt alle medlemmer. Vi håper at vi får programmert inn 2011-tillegget rundt juletider.
Den korte versjonen
«2011-tillegg» – for dei fødde 1963-1967
- Dei som har hatt opptening i ei offentleg tenestepensjonsordning før 2011, får eit tillegg som skal kompensere for at dei ikkje har den same pensjonsgarantien som årskulla født før 1963. Dei som er fødde i 1962 eller før er sikra opp mot 66 prosent av lønna si i samla pensjon, dersom dei har full opptening.
- Tillegget får du automatisk, og utbetalast livsvarig saman med den delen av alderspensjonen som er tent opp før 2020. Dess lenger du ventar med å ta ut alderspensjonen, dess større kan tillegget bli.
- Pensjonstillegget blir omtala som «2011-tillegget» fordi det er knytt til overgangen til nye oppteningsreglar i folketrygda som blei innførte i 2011.
Overgangstillegg – for dei fødde mellom 1963 og 1970
- AFP (avtalefesta pensjon) for dei fødde i 1963 og seinare er ikkje lenger ei tidlegpensjonsordning slik det var før. Framover er AFP eit livslangt tillegg til alderspensjonen.
- Overgangstillegget blir utbetalt mellom 62 og 67 år. Meininga er å gjere overgangen frå gammalt til nytt regelverk litt mildare for dei første årskulla som blir omfatta av det nye AFP-regelverket.
- Du må slutte heilt i stillinga for å få overgangstillegget. Sluttar du berre delvis, får du ikkje overgangstillegget.
Den (svært) lange versjonen
Overgangsordningar skal innføre endringane gradvis
Ved store endringar i pensjonsregelverket, blir det ofte innført overgangsordningar for dei som er født mot starten og slutten av aldersgruppa regelverket gjeld for. Det finst eit overgangsregelverk for dei som er født i 1954 til 1962.
Frå og med 2020 gjeld eit eiga overgangsregelverk for dei som er født mellom 1963 og 1970. Det er tre grunnar til at denne siste gruppa har overgangsreglar:
- I 2011 fekk folketrygda nye reglar for korleis alderspensjon skal tenast opp.
- I 2020 fekk vi ein ny måte å tene opp og utbetala alderspensjon for offentlege tilsette. Denne oppteningsmåten er tilpassa endringane i folketrygda frå 2011.
- AFP-ordninga i offentleg sektor går frå å vere ein tidlegpensjon mellom 62 og 67 år til å bli ein livsvarig tilleggspensjon for alle.
«2011-tillegg» får du om du er fødd i 1963-1967
For å kunne forklare 2011-tillegget, må vi først forklare kva levealdersjustering og individuell garanti er:
- Levealdersjustering: Pensjonen du har tent opp fram til du skal pensjonere deg, skal fordelast på kor mange år som ditt årskull statistisk sett er forventa å leve. Kvart årskull må jobbe lenger enn årskullet før for å oppnå same pensjon som dei som er eit år eldre. Målet med levealdersjusteringa var å skape eit berekraftig pensjonssystem.
- Individuell garanti: Da politikarane innførte levealdersjustering, innførte dei samtidig ein regel for å skjerme dei som i 2011 hadde mindre enn 15 år igjen til dei fylte 67 år. Årskulla fødde mellom 1954 og 1962 fekk ein garanti for opp mot 66 prosent av sluttlønna i samla alderspensjon frå folketrygda og tenestepensjonsordninga, så lenge dei har full opptening og har jobba i full stilling. Garantien gjeld sjølv om levealdersjusteringa ville ha medført lågare pensjonsutbetaling.
Levealdersjusteringa gjeld for alle årskull. Det gjer ikkje den individuelle garantien. Det inneber at forskjellen mellom årskulla 1962 til 1963 kan bli stor. Derfor får dei som er fødde mellom 1963 og 1967 ein kompensasjon som eit livsvarig tillegg.
Kor stort er tillegget?
Tillegg er på 1,5 prosent av pensjonen som er tent til og med 31. desember 2019. Tillegget blir litt mindre dersom du ikkje har full opptening før denne datoen, eller om du tek ut alderspensjon før du er 67 år. Samtidig blir tillegget redusert med 20 prosentpoeng for kvart årskull frå og med 1964. Det vil seie at 1963-kullet får 100 prosent av tillegget, mens 1967-kullet får 20 prosent.
Overgangstillegg til deg som er født mellom 1963 og 1970
AFP i offentleg sektor går frå å vere ei tidlegpensjonsordning til å bli ein livsvarig tilleggspensjon som blir betalt ut saman med alderspensjonen din. Det er med andre ord ikkje lenger eit krav om at du må slutte i stillinga di for å få AFP.
Akkurat som for 2011-tillegg er det teke somme grep for at overgangen for 1963-årskulla mellom gammalt og nytt regelverk ikkje skal vere urettferdige. Tillegget er meint som ein kompensasjon til dei første årskulla som får ny i staden for gammal AFP-ordning.
Kor stort er tillegget?
Overgangstillegget er 15 prosent av 1 G, som er folketrygda sitt grunnbeløp. 1 G er 106 399 kroner per 1. mai 2021. Dei som er fødde i 1963 får heile tillegget på 15 prosent av 1 G, mens dei som er fødde i 1964 og seinare får ein gradvis nedtrapping på 12,5 prosent av tillegget per fødselsår. Det vil seie at 1963-kullet får 100 prosent av overgangstillegget, mens 1970-kullet får 12,5 prosent.
Du må slutte helt i jobben din for å få overgangstillegget. Trappar du ned stillinga di, eksempelvis med 20 eller 30 prosent, får du ikkje overgangstillegget. Du kan berre få overgangstillegget dersom du har minst 15 års oppteningstid før 31. desember 2019.
Bruk pensjonskalkulatoren på spk.no
Som eg skreiv først, er det ikkje mogeleg å komme med rekneeksempel som gjeld for alle. Pensjon bereknast individuelt. Bruk pensjonskalkulatoren vår. Der kan du sjå kva som gjeld for deg, og kor lenge du må jobbe for å få ein pensjon du er fornøgd med.
…Lars Johannessen er seniorrådgiver i fagseksjonen i pensjoneringsområdet i Statens pensjonskasse. Han er fagansvarlig for flere pensjonsfaglige tema.